การดำเนินธุรกิจในปัจจุบันมีความท้าทายอย่างมาก เนื่องจากสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เช่น เทคโนโลยี และพฤติกรรมของผู้บริโภค ฉะนั้น ผู้ดำเนินธุรกิจจำเป็นต้องมีการวางแผนที่มีความรอบคอบ เพื่อให้ธุรกิจสามารถดำเนินไปอย่างต่อเนื่องและมั่นคง ซึ่งการวางแผนธุรกิจมีหลายวิธี หนึ่งในวิธีที่นิยมกันนั้นคือ Business Model Canvas หรือโมเดลธุรกิจ ที่มือใหม่เริ่มต้นประกอบธุรกิจ ไปจนถึงผู้ประกอบการขนาดใหญ่ใช้กันอย่างแพร่หลาย แต่ Business Model Canvas หรือโมเดลธุรกิจ คืออะไร? ต้องมาร่วมหาคำตอบไปพร้อมๆ กันในบทความนี้!
Business Model Canvas คืออะไร?
Business Model Canvas หรือ โมเดลธุรกิจ คือ เครื่องมือเชิงกลยุทธ์ที่ผู้ประกอบการและธุรกิจ สามารถนำมาใช้เพื่อวิเคราะห์ และสื่อสารรูปแบบการดำเนินงานของธุรกิจตนให้กับบุคคลภายในองค์กรได้เข้าใจอย่างลึกซึ้ง โมเดลธุรกิจนี้ถูกคิดค้นโดย Alexander Osterwalder และ Yves Pigneur ซึ่งปัจจุบันได้กลายมาเป็นเครื่องมือที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย สำหรับผู้ประกอบการ สตาร์ทอัพ และจนไปถึงธุรกิจขนาดใหญ่
Business Model Canvas คือ เครื่องมือเชิงกลยุทธ์ที่ผู้ประกอบการและธุรกิจ สามารถนำมาใช้เพื่อวิเคราะห์ และสื่อสารรูปแบบการดำเนินงานของธุรกิจตนให้กับบุคคลภายในองค์กรได้เข้าใจอย่างลึกซึ้ง
Business Model Canvas ประกอบไปด้วยอะไรบ้าง?
หลังจากที่ได้ทราบกันไปแล้วว่าความหมายของ Business Model Canvas คืออะไร ในลำดับถัดมาจะขอพาผู้อ่านมาลงรายละเอียดเชิงลึกว่าจริง ๆ แล้ว Business Model Canvas มีองค์ประกอบอะไรบ้าง
1. พาร์ทเนอร์หรือพันธมิตร (Key Partners)
Key partners คือ การร่วมมือกับบุคคลที่สาม การสร้างความสัมพันธ์กับพาร์ทเนอร์ เป็นส่วนสำคัญในการทำธุรกิจ เนื่องจากช่วยให้การจัดหาทรัพยากรต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ทรัพยากรเทคโนโลยี ช่องทางการจัดจำหน่าย หรือเงินทุน มีความง่ายมากขึ้น ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงและเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงตลาด และลูกค้าใหม่ๆ ได้ เช่น ธุรกิจขายของออนไลน์ ควรมีพาร์ทเนอร์การขนส่ง ระบบการชำระเงินที่ทันสมัยและปลอดภัย ซึ่งจะช่วยให้การดำเนินธุรกิจลุล่วงไปได้ด้วยดี
2. กิจกรรมหลัก (Key Activities)
Key Activities หรือ กิจกรรมหลักของการดำเนินธุรกิจ ในการส่งมอบสินค้าและบริการถึงมือผู้บริโภค ซึ่งมุ่งเน้นให้ความสำคัญกับการสร้างคุณค่า และมอบประสบการณ์ที่ดีให้กับผู้บริโภค สำหรับรายละเอียดกิจกรรมหลัก จะเกี่ยวข้องในเรื่องของการผลิต การออกแบบ และวิธีการส่งมอบผลิตภัณฑ์ รวมไปถึงการคิดค้นหาวิธีการใหม่ๆ เพื่อแก้ปัญหาให้กับผู้บริโภคมีการอาจใช้นวัตกรรม และเทคโนโลยีเข้ามาช่วย เช่น ร้านอาหารที่มีผู้บริโภคยืนรอต่อคิวหลายชั่วโมง การนำเทคโนโลยีจองคิวออนไลน์เข้ามาปรับใช้จะสามารถแก้ไขปัญหาที่ผู้บริโภคพบเจอได้
3. ทรัพยากรหลัก (Key Resources)
Key Resources คือ ทรัพยากรหลัก เป็นทรัพย์สินสำคัญที่ธุรกิจจำเป็นต้องมี เพื่อสนับสนุนการดำเนินธุรกิจให้ประสบความสำเร็จ ทรัพยากรเหล่านี้สามารถเป็นได้ทั้งทรัพยากรทางกายภาพ ทรัพย์สินทางปัญญา และทรัพยากรมนุษย์
4. จุดเด่นของสินค้าหรือบริการ (Value Proposition)
Value Proposition หรือจุดเด่นของสินค้าและบริการ ในเครื่องมือ Business Model Canvas มีความหมายคือ การวิเคราะห์หาจุดเด่นให้กับสินค้าและบริการของธุรกิจ โดยธุรกิจต้องกลับมามองว่าสินค้าและบริการของตนเองนั้น มีจุดเด่นอย่างไร ช่วยแก้ไขปัญหาของผู้บริโภคได้หรือไม่ ที่สำคัญยังต้องวิเคราะห์ต่อไปอีกว่าแล้วธุรกิจของตนต่างจากคู่แข่งขันอย่างไร เพื่อให้ได้จุดเด่นของธุรกิจได้ที่แม่นยำ และนำไปพัฒนาต่อยอดได้ในอนาคต
5. ความสัมพันธ์กับลูกค้า (Customer Relationship)
ความสัมพันธ์กับลูกค้าใน Business Model Canvas สื่อถึง ประเภทของความสัมพันธ์ เช่น การให้ลูกค้าสมัครสมาชิก การให้ความช่วยเหลือด้านข้อมูล ผลิตภัณฑ์ หรือกระทั่งบริการหลังการขาย การให้บริการแบบเชื่อมต่อถึงกันเป็นชุมชน อย่างเพจบนเฟสบุ๊ก การบริการด้วยระบบอัตโนมัติ ในลักษณะของการบริการตนเอง ผ่านระบบต่าง ๆ เช่น ไลน์ เป็นต้น ทั้งหมดนี้คือช่วงเวลาที่ธุรกิจมีปฏิสัมพันธ์กับลูกค้า
6. กลุ่มลูกค้า (Customer Segments)
ในการดำเนินธุรกิจหากไม่รู้จักลูกค้าดีพอ อาจทำให้ไม่สามารถสื่อสารได้ตรงตามกลุ่มเป้าหมายได้ ดังนั้นการแบ่งกลุ่มลูกค้า และรู้จักลูกค้าของตนเอง จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการสื่อสารของธุรกิจได้มากขึ้น ซึ่งสามารถทำการแบ่งกลุ่มลูกค้าตามพฤติกรรม เพศ อายุ อาชีพ รายได้ เป็นต้น
7. ช่องทางการสื่อสารและการจำหน่าย (Channels)
วิธีการที่บริษัทนำเสนอผลิตภัณฑ์หรือบริการ และวิธีการส่งมอบคุณค่าให้กับลูกค้า รวมทั้งการจำหน่ายสินค้าและบริการทั้งออนไลน์ และออฟไลน์ และอื่นๆ ซึ่งการเลือกช่องทางการสื่อสาร และจำหน่ายสินค้าขึ้นอยู่กับกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย ประเภทของผลิตภัณฑ์ หรือบริการที่บริษัทนำเสนอ และทรัพยากรที่มีในบริษัท
8. กลยุทธ์การเงิน (Revenue Streams)
Revenue Streams ใน Business Model Canvas คือ ช่องทางที่ธุรกิจสร้างรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์หรือบริการต่าง ๆ ให้แก่ลูกค้าหรือกลุ่มเป้าหมายของธุรกิจ เช่น รายได้จากการสมัครสมาชิกรายเดือน รายได้จากการเช่าสัญญาณ รายได้จากการโฆษณา ซึ่งผู้ที่เป็นเจ้าของธุรกิจต้องกลับไปตรวจสอบว่ารายได้หลักของธุรกิจมาจากทางไหนบ้าง
9. โครงสร้างต้นทุน (Cost Structure)
อีกหนึ่งหัวข้อที่สำคัญในวิเคราะห์ Business Model Canvas คือ การวิเคราะห์โครงสร้างต้นทุนในธุรกิจ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยให้ผู้ดำเนินธุรกิจเห็นค่าใช้จ่าย และโครงสร้างต้นทุนขององค์กรได้อย่างชัดเจน โดยโครงสร้างต้นทุนประกอบไปด้วย
ต้นทุนคงที่ (Fixed Costs): เป็นค่าใช้จ่ายที่ไม่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิตหรือการให้บริการ เช่น เช่าพื้นที่สำนักงาน ค่าเช่าอาคาร ค่าเช่าอุปกรณ์ เป็นต้น
ต้นทุนผันแพร (Variable Costs): เป็นค่าใช้จ่ายที่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิตหรือการให้บริการ เช่น วัตถุดิบ ค่าแรงงานต่อชิ้นงาน ค่าพลังงานที่ใช้ในกระบวนการผลิต เป็นต้น
ค่าใช้จ่ายอื่นๆ (Other Expenses): เป็นค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นเพิ่มเติมนอกเหนือจากต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแพร เช่น ค่าโฆษณาและการตลาด ค่าบริการที่จ้างเพิ่มเติม เป็นต้น
โดยการวิเคราะห์โครงสร้างต้นทุนจะช่วยให้ผู้ดำเนินธุรกิจเข้าใจว่าแต่ละส่วนประกอบของธุรกิจมีความสำคัญและมีผลต่อค่าใช้จ่ายอย่างไร โดยสามารถใช้ข้อมูลนี้ในการวางแผนธุรกิจ ปรับปรุงกระบวนการผลิต หรือเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน
Business Model Canvas ตัวอย่างในการทำธุรกิจ
หลังจากที่ได้ทราบไปแล้วว่า Business Model Canvas หรือ โมเดลธุรกิจคืออะไร และมีองค์ประกอบอะไรบ้าง ในหัวข้อนี้เราจะขอยกตัวอย่างการวิเคราะห์Business Model Canvas ในธุรกิจ 3 ประเภทที่แตกต่างกัน เพื่อให้ผู้อ่านได้เห็นภาพมากขึ้น
Business Model Canvas ตัวอย่างจาก Amazon
Business Model Canvas ตัวอย่างจาก Netflix
Business Model Canvas ตัวอย่างจาก Starbucks
Business Model Canvas หรือ โมเดล ธุรกิจ คือเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยในการวางแผนธุรกิจ เป็นทฤษฎีการวางแผนธุรกิจที่ได้รับความนิยม และใช้ในการออกแบบ เพื่อปรับปรุงแนวทางธุรกิจขนาดเล็กและใหญ่ทั่วโลก ซึ่ง Business Model Canvas ตัวอย่างธุรกิจที่ได้ยกตัวอย่างในข้างตัน ทำให้เห็นถึงการวิเคราะห์รายละเอียดเชิงลึกและภาพรวมของความสัมพันธ์ระหว่างส่วนประกอบต่าง ๆ ของธุรกิจ เพื่อให้สามารถระบุปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อความสำเร็จของธุรกิจได้อย่างชัดเจน
ที่มา: